چاویارنیوز ـ لەسەر كۆی ئاستەكان بۆچوونێك هەیە پێیوایە “ئێرانی پاش جەنگی دوانزە رۆژەی لەگەڵ ئیسرائیل، وڵاتێكی توند تر و سەرسەخت تر دەبێت لەگەڵ هەندێك وڵات و هێزی جیهانی و ئیقلیمیدا”، ئەم بۆچوونە لەو گۆشەنیگایەوە سەرچاوەی گرتووە كە ئەگەر ئێران براوەی ئەو جەنگە بێت، بەڵام لە راستیدا تا ئێستا شتێك لە دەرئەنجامی ئەو جەنگەوە نەهاتۆتە پێش تا براوە و دۆڕاوی ئەو جەنگە دەستنیشان بكات، هیچ خوێندنەوەیەكی سیاسی و سەربازی، یان هیچ سەنتەرێكی تایبەت بەو بابەتە نییە كە داتا و ئامارێكی زانستی و پرۆفیشناڵانە بخاتە روو لە سەر بنەمای لێكۆڵینەوەیەكی راست و دروست، لایەنی براوە و دۆڕاوی ناو جەنگەكە دەستنیشان بكات.
بەمانا پێچەوانەكەش دەكرێت بگوترێت، مادام ئێران لە جەنگێكی ترسناكی 12 رۆژە هاتە دەرەوە و “نازانرێت ئایا كەیی و لە كوێدا جارێكی تر ئەو جەنگە یەخەی دەگرێتەوە”، مادام روون نییە ئەم ئێرانەی ئێستا چۆن گرێی كێشەكەی لەگەڵ ئیسرائیلدا دەدات و ئەو دەرگا تا كەنگێ دادەخات، كەواتە هێشتا ئێران بایی ئەوەندە بەرچاوی روون نییە چۆن لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە و هێزە سیاسی و چەكدار و نزیكەكانی ئەمریكا و ئیسرائیلدا مامەڵە دەكات، بۆ ئێران كارێكی هەڵە دەكات پێیوابێت نوقتەی كۆتایی بۆ جەنگەكەی داناوە و جارێكی تر ئەو جەنگە رووناداتەوە و ئیدی كاتی ئەوە هاتووە تۆڵەی خۆی لە هێزە پرۆكسی و پاشكۆكانی ئیسرائیل و ئەمریكا بكاتەوە.
كارێكی سیاسی و زانستی نییە یەكەم هەنگاوی ئێران لە دوای ئەو جەنگە، پەلاماری چواردەوری خۆی بدات و لەدوای هەندێك سەركوتكردن و خۆخاڵیكردنەوەی رق و كینەكانی بكەوێت، لە راستیدا ئیشی یەكەمی ئێران ئەوەیە هەموو هێزەكانی سەر بە جیهانی شیعی، یان ئەوانەی پێیاندەوترێت پرۆكسیی ئێرانی و سەر بە هیلالی شیعیین، لە دەوری خۆی كۆبكاتەوە و جارێكی تر بەهێزیان بكاتەوە و بەهەمان سیاسەتی جارانی بەرەو خۆرهەڵات و كەنداو بكشێت و بەرنامە و ئەجێندای جارانی خۆی درێژە پێبداتەوە، هەر پاشەكشێیەكی ئێران لە بەهێزكردنەوەی هیلالەكەی پێشووی، ئەوا دەمانگەیەنێت بەو بڕوایەی كە ئێران بە جۆرێك لە جۆرەكان دەبێتە دۆڕاوی ناو جەنگە دوانزە رۆژییەكەی لەگەڵ ئیسرائیل، ئەگەر روونتر بڵێم: نابێت ئێران دەستبەرداری پرۆژە گەورەكەی خۆی ببێت لە خۆرهەڵاتدا كە هیلالێكی چەندان ساڵەیە، لە بەرامبەردا پەلاماری هێزی بچووك و ناكاریگەریی هەرێمایەتی و ئایدۆلۆژی و ناشیعی، بدات.
تەنانەت ئەگەرێكی زۆر نزیكیشە ئێران بۆ ماوەیەكی كاتی دوور لە هەر چالاكییەكی سیاسی و سەربازی و ئابووری و ……هتد، لە ناوچەكەدا دەرنەكەوێت و بێدەنگی هەڵبژێرێت، ئەوەش لە پێناو خوێندنەوەی وردتری رووداوەكانی دوای ئەو جەنگە و چۆنیەتی هەڵسەنگاندنی و خوێندنەوەی بۆچوون و هەڵوێست و مامەڵەكردنی وڵاتانی دیكە لەگەڵ ئێرانی دوای جەنگ، ئەمەش بۆ ئێران كارێكی پێویستە تا دووبارە خۆی زەخرەفە بكاتەوە و بەرنامەی نوێی خۆی بۆ رۆژان و ساڵانی داهاتوو دابنێت و هەموو حساباتێكی ئەو دەرئەنجامانە بخاتە بەر لێكدانەوە و هەڵسەنگاندنی زانستیی ورد.
واتە دەمەوێت بڵێم: ئێران هەڵە دەكات ئەگەر بە ئاشكرا بەدوای لێدان و تۆڵەكردنەوە بێت لە هەر هێز و لایەنێكی دەرەوەی جەنگەكە، بەڵام واقیعێك هەیە و نكۆڵی لێناكرێت ئەویش ئەوەیە : بۆ ئێران زۆر جێگەی هەڵوەستە لەسەركردنە و ناهێڵێت هەروا بە ئاسانیش بەسەریدا تێپەڕێت و سوودی لێوەرنەگرێت، بابەتی هەڵسەنگاند و دووبارە هێڵكاری پەیوەندییەكانێتی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە و جیهاندا، بەتایبەت ئەو وڵات و هێز و لایەنانەی كە رەنگە لە جەنگە دوانزە رۆژییەكەدا ویستی خۆیان بۆ هەرەس و گۆڕانكاری گەورە لە ئێراندا پیسشاندابێت، جارێكی تر ئێران حسابی پێشووتر و بەهەمان گوڕوتینی جارانەوە مامەڵەیان لەگەڵ ناكات، نەك تەنها مامەڵە بەڵكو رەنگە بیخاتە بازنەی سووری رەسەتگرتنەوە و لە كات و رۆژگاری خۆیدا بیاتپێكێت و تۆڵەی خۆیان لێ بكاتەوە.
بەگشتی وادەردەكەوێت كە ئێرانی دوای ئەو جەنگە ئێرانێكی نەرم تر و لەسەرخۆ تر و دووربین تر و بێدەنگ تر بێت، بەڵام ئێرانێكی تەواو بەئاگاش دەبێت لە هەر جوڵە و رووداوێك بێتەپێشەوە ئەو چۆن بتوانێت سوودیان لێوەربگرێت، واتە ئێران ئەگەر لە دوای ئەو جەنگە وەك جارانیش بە روون و رەوان لەناو رووداوەكانی خۆرهەڵاتدا نەبینرێت، ئەوە مانای كۆتایی جوڵەی ئێران نییە و مانای دەستبەرداربوونی ئێران نییە لە تموحە بێشومارەكانی خۆی، ئەوەی بۆ ئێران گرنگە ئەوەیە كە لەم سەروبەندەدا لە نەخشەی نوێی خۆرهەڵات تێبگات و زۆر رێگەی گەیشتنی بە ناوچەكە دابخات و زۆر ئاسۆی نوێ ببینێت بەرەو رووی بڕوات و سوودیان لێوەربگرێت، هەموو ئەوانە بۆ ئێران مانای نەمردنی سیاسییە.
شتێكی زیادەوتن نییە كە بڵێین جەنگی دوانزە رۆژە لەگەڵ ئیسرائیل بۆ ئێران بازدانێكی مێژووییە، بۆ چەندینجار بەراورد بە جاران ئێران وریاتر و هەستیار تر دەكات بۆ هەر رووداوێكی نوێ لە ناوچەكەدا بێتە پێشەوە، چونكە ئەو توانایەی ئێران لەو جەنگەدا پیشانی جیهانیدا، بەرهەمی قۆناغی دوای وەستانی گفتوگۆكانی بوو لەگەڵ وڵاتانی ئەنجومەنی ئاسایش، بۆیە ئەوكات ئێران مەترسییەكانی جیهانی بۆ سەر وڵاتەكەی بە جددی زانی، و لە بۆشاییەكی گەورەدا توانی تواناكانی خۆی تەیاربكاتەوە و بەوردی دەستی برد بۆ بەرهەمهێنانی چەكی پێشكەوتوو و پارەی هەموو ئەو چەكانەش نە وەك قەرز وەریگرت لە دەرەوە و نە هیچ كاڵا و نەوتێكیشی هەناردەی دەرەوە كرد بۆ دەستەبەركردنی ئەو چەكانە، بەڵكو تەنها لە رێگەی بڕینی (لە سەدا یەك)ی رێژەی مووچەی مووچەخۆرانی وڵاتەكەیەوە دابینی كرد و توانی ئەو بۆچوونە لای هاووڵاتیانەكەیشی دروست بكات لەلایەك مەترسییان لەسەرە و لەلایەكیشەوە بڕینی بڕێك پارە لە مووچەی مووچەخۆران نابێتە مایەی تەقینەوەی ناخی مووچەخۆران بە حكومەتەكەیاندا، بەڵكو پشتیوانی تەواوی هەر دۆخێكی نەخوازراویش دەبن كە بەسەر گەلی ئێران و وڵاتەكەیشیاندا بێت، بۆیە لە چركەساتەكانی ئەو دوانزە رۆژەدا هاووڵاتیانی ئێران بەتەواوی پشتیوانی حكومەت و سەرۆك و هێز و سوپای ئێران بوون.
ئێمە لە سەرەتاوە باسمان لەوە كرد كە لەسەر ئاستی جیهانی و دەرەوە ناتوانین بڵێین كام وڵات براوەی جەنگەكەیە، بەڵام لەسەر ئاستی ناوخۆ و ئەو كۆدەنگییەی هاووڵاتیان بۆ حكومەت و سوپا و خۆشەویستی خاكەكەیان هاتەدەست، ئەوەی پیشانی جیهاندا كە ئێران لەناوخۆدا براوە بوو لە بەدەستهێنانی پشتیوانی هاووڵاتیان. ئەو جەنگە بۆ ئێران نەك تەقینەوەی ناوخۆیی بەدوادا نەهات وەك ئەوەی لەسەر ئاستی جیهان چاوەڕوان كراو بوو، بەڵكو یەكێتییەكی ناوخۆیی بەرهەمهێنا و هەموو خەون و هیوایەكی وڵاتانی وەك ئەمریكا و ئەوروپا و ئیسرائیل و هەندێك هێزی ئیقلیمی و سوننە مەزهەبیشی لەناو برد و تێیگەیاندین لەم دۆخانەدا ئێران لە ناوخۆدا نەك لاواز نابێت بەڵكو بەتەواوی بەهێز دەبێت.
No Comment! Be the first one.