گەشەکردنی تەندروست و ئاسایی منداڵ هەمیشە یەکێکە لە نیگەرانییە گرنگەکانی دایک و باوک. خۆراکی دروست و خواردنی ڤیتامینەکان بۆ گەشەی منداڵ ڕۆڵێکی زۆر گرنگ دەگێڕن لە زیادکردنی هێزی جەستەیی و بیر و هزر و دەروونی منداڵاندا، هەروەها کەمی ئەو ماددانە کاریگەری لەسەر پرۆسەی گەشەکردنیان هەیە.
خواردنی ڤیتامین بۆ منداڵان نەک هەر یارمەتی بەهێزکردنی ئێسک و بەرگری لەشی منداڵ دەدات، بەڵکو ڕۆڵی هەیە لە بەهێزکردنی یادەوەری و تەرکیز و وزەی ڕۆژانەیان، کەوابوو وەک دایک و باوکێکی منداڵەکانت پێویستە ئەم ڤیتامینانە بناسیت و لە کاتی گونجاودا بەکاریان بهێنیت بۆ گەشەکردنیان، کەوابوو لێرەدا هەموو ڤیتامینێک یان ماددەیەکی تری سودبەخش کە پێویستت پێیانە بۆ گەشەی منداڵەکەت پێتی دەناسێنین.
باشترین ڤیتامینەکان بۆ گەشەی سروشتی منداڵان
بۆ ئەوەی منداڵان گەشەیەکی تەندروست و ئاسایی بەدەست بهێنن، پێویستە ڤیتامین و ماددە خۆراکیەکانی پێویست وەربگرن. هەر ڤیتامینێک ڕۆڵی تایبەتی خۆی هەیە لە تەندروستی جەستە و دەروونی منداڵدا، هەروەها کەمی ڤیتامینەکەی دەبێتە هۆی کێشە لە گەشەکردنی جەستەیی و دەروونیدا. لێرەدا دەتوانن لیستی باشترین ڤیتامین و ماددە گرنگەکان بۆ گەشەی منداڵ ببینن.
- ڤیتامین D
- ڤیتامین A
- ڤیتامین C
- ڤیتامین E
- ڤیتامینەکانی B (B1, B2, B6, B12)
- کالیسیۆم
- ئاسن
- زینک
بێگومان جەستەی هەر مرۆڤێک بەبێ گوێدانە تەمەن پێویستی بە هەموو ڤیتامینەکان هەیە، بەڵام هەندێک ڤیتامین و ماددە بەتایبەت ڤیتامین دی و ئاسن و کالیسیۆم لەو ماددەیانەن کە منداڵان زیاتر پێویستیان پێیەتی.
ڤیتامین D
ڤیتامین D یەکێکە لە ڤیتامینە گرنگەکان بۆ گەشەی ئاسایی منداڵان. ئەم ڤیتامینە یارمەتی باشتر هەڵمژینی کالیسیۆم و فسفۆر دەدات و ئێسک و ددانی منداڵ بەهێزتر دەکات. جگە لە ڕۆڵی گرنگی لە گەشەکردنی جەستەدا، گرنگە بۆ کارکردنی دروستی سیستەمی بەرگری لەش.
لە ئەنجامدا کەمییەکەی دەبێتە هۆی کێشەی ئێسک وەکو ڕیکێت (Rickets) و کەمکردنەوەی بەرگری جەستە بەرامبەر بە نەخۆشییەکان. بەگشتی ڤیتامین D ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لەم حاڵەتانەی خوارەوە
- بەهێزکردنی ئێسک و ددانەکان
- ڕێگریکردن لە کەمی کالیسیۆم و کێشەی ئێسک
- بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری لەش و کەمکردنەوەی تووشبوون بە نەخۆشییە درمیەکان
- یارمەتیدانی منداڵ بۆ گەشەکردنی تەندروست و سروشتی
ئەمانە تەنها هەندێک لە سوودەکانی ڤیتامین Dن و کاریگەرییەکانی لەسەر تەندروستی منداڵان زۆر زیاترە. بۆیە پێویستە هەوڵبدەیت بڕی گونجاوی لەم ڤیتامینە لە جەستەی منداڵەکەتدا دابین بکەیت.
چۆنیەتی خواردنی ڤیتامین D
هەموو تایبەتمەندییەکانی ئەم ڤیتامینە بە باشترین شێوە جێبەجێ دەکرێت کاتێک بە دروستی بیخۆیت. بۆیە پێویستە بڕی و شێوازی خواردنی ڤیتامین D بە وردی و بەپێی تەمەنی منداڵ ئەنجام بدرێت بۆ ئەوەی باشترین ئەنجام بەدەست بهێنرێت.
سەرچاوە سروشتیەکان: ڕۆژانە ١٠ بۆ ٢٠ خولەک تیشکی خۆر، بەکارهێنانی ماسی چەور و هێلکە و بەرهەمە شیرەمەنییە بەهێزکراوەکان.
تەواوکەرەکان (قەترە یان حەب): ژەمی پێشنیارکراوی منداڵان بەزۆری لە نێوان 400 بۆ 600 بەپێی یەکەی نێودەوڵەتییەکان (IU) لە ڕۆژێکدا، بەڵام باشتر وایە ڕاوێژ بە پزیشک بکرێت بۆ دیاریکردنی بڕی وردی بە پشتبەستن بە تەمەن و بارودۆخی منداڵەکە.
کاتی باکارهێنان: باشتر وایە لەگەڵ ژەمی خوراکدا بیخۆیت کە چەوری تێدایە بۆ ئەوەی بە باشترین شێوەی هەڵمژینی.
ئاسن
وەرگرتنی ئاسنی پێویست یەکێکە لە گرنگترین ئەو کارانەی کە دەتوانیت بیکەیت بۆ گەشەکردنی تەندروستی منداڵەکەت. ئاسن یارمەتی گواستنەوەی ئۆکسجین دەدات بۆ خانە و شانەکانی لەش، هەروەها ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە گەشەکردنی مێشکدا و تەرکیز و فێربوون بەرز دەکاتەوە. کەمی ئاسن دەبێتە هۆی کەمخوێنی و ماندوێتی و لاوازی و کەمبوونەوەی بەرگری بەرامبەر نەخۆشی. بەگوێرەی پسپۆڕانی خۆراک، سوودەکانی ئاسن بۆ منداڵان بریتین لەمانەی خوارەوە:
- یارمەتی بەرهەمهێنانی هیمۆگلۆبین و گواستنەوەی ئۆکسجین دەدات لە لەشدا
- ڕێگری دەکات لە کەمخوێنی و ماندوێتی بەردەوام
- کارکردنی مێشک و تەرکیزی منداڵ بەرز دەکاتەوە
- پاڵپشتی گەشەکردنی ئاسایی جەستەیی و دەروونی دەکات.
بەگشتی ئاسن ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕێت لە نەهێشتنی کەمخوێنی لە منداڵان و گەشەکردنی گشتیی جەستەی منداڵاندا. کەمی خواردنی ئاسن لە منداڵاندا دەتوانێت لێکەوتەی زۆر خراپی هەبێت. کەواتە باشترە بنەماکانی بەکارهێنانی بە باشی فێر بیت.
چۆنیەتی بەکارهێنانی ئاسن
ئەگەر ئاسن بگاتە جەستەی منداڵ بە ڕێژەیەکی گونجاو و پرەنسیپ، ئەوا هەموو کاریگەرییە ئەرێنییەکان لەسەر جەستەی منداڵ دادەنێت. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە دەتوانیت سەرچاوەی سروشتی یان حەب و تەواوکەری خۆراک بەکاربهێنیت.
سەرچاوە سروشتیەکان: گۆشتی سوور، مریشک، ماسی، هێلکە، دانەوێڵە و سەوزەی گەڵا سەوز.
تەواوکەری خۆراک (دڵۆپ یان حەب): بەزۆری ژەمە دەرمانەکە بە پشتبەستن بە تەمەن و کێشی منداڵەکە لەلایەن پزیشکەوە دیاری دەکرێت. ژەمە باوەکان بۆ منداڵانی بچووک لە نێوان ٧ بۆ ١٥ میلیگرامە لە ڕۆژێکدا. خاڵێکی گرنگ کە دەبێت لەبیرت بێت ئەوەیە کە ڤیتامین C مژینی ئاسن زیاد دەکات. بۆیە باشترە لەگەڵ ژەمەکاندا میوە بخورێت لەوانە پرتەقاڵ یان کیوی.
کالیسیۆم، بناغەی ئێسکی بەهێزە
کاتێک باس لە گەشەکردنی منداڵ دەکرێت، یەکەم مادە کە دێتە مێشکمان کالیسیۆمە. ئەم کانزایە بە توخمە سەرەکییەکە بۆ دروستکردن و بەهێزکردنی ئێسک و ددان ناسراوە. بەڵام ڕۆڵی کالیسیۆم تەنها لەسەر ئێسکی جەستەدا سنووردار نییە، بەڵکوو کالیسیۆم گرنگە بۆ کارکردنی دروستی ماسولکەکان و لێدانی بەردەوامی دڵ و گواستنەوەی پەیامی دەمارەکان. هەر لەبەر ئەم هۆکارانە کەمی کالیسیۆم لە منداڵاندا دەبێتە هۆی کێشەی وەک لاوازی ئێسک، خراپبوونی ددان، یان تەنانەت گرژبوونی ماسولکەکانیش.
کالیسیۆم بە تایبەتی لە ساڵانی سەرەتای تەمەندا گرنگە، چونکە ئەمە کاتی لوتکەی گەشەی ئێسکەکانە. ئەگەر لەم ساڵانەدا وەرگرتنی کالیسیۆمی پێویست بەدەست نەهێنرێت، ئەوا لە ساڵانی دواتردا قەرەبووکردنەوەی کارێکی قورس دەبێت.
سەرچاوە و شێوازەکانی وەرگرتنی کالیسیۆم
هەموو منداڵێک پێویستە ئەو بڕە کالیسیۆمەی کە پێویستی پێیەتی بە هەر شێوەیەک کە بێت وەریبگرێت. ئەم دابینکردنەی کالیسیۆمە دەتوانێت سروشتی بێت و لە ڕێگەی خۆراکەوە یان لە ڕێگەی خواردنی حەب و تەواوکەری خۆراکەوە بێت، بەڵام دەتوانیت بەم ڕێگایانەی خوارەوە ئەو کالیسیۆمەی کە پێویستە بۆ منداڵەکەت دابینی بکەیت.
خواردنی ڕۆژانە: شیر، ماست، پەنیر، بادەم، سەوزەی گەڵا سەوز، هەندێک لە باشترین سەرچاوە سروشتییەکانی کالیسیۆمن.
تەواوکەرەکان: لە حاڵەتی کەمیدا، پزیشک لەوانەیە تەواوکەری کالیسیۆم (بە شێوەی قەترە یان حەب) بۆ بنووسێت. بڕی وردی خواردنی بەندە بە تەمەن و پێداویستییەکانی منداڵەکەوە.
خاڵێکی زۆر گرنگ ئەوەیە کە ڤیتامین D زۆر پێویستە بۆ باشتر هەڵمژینی کالیسیۆم، بۆیە پێویستە ئەم دوو مادەیە پێکەوە لە خۆراکی منداڵدا هەبن.
دەرئەنجامەکانی نەخواردنی ڤیتامین و ماددە گرنگەکان لە منداڵدا
یەکێک لە پرسیارە باوەکانی دایک و باوک ئەوەیە کە بۆچی منداڵەکەم گەشە ناکات؟ لە زۆر حاڵەتدا وەڵامی ئەم پرسیارە پەیوەندی بە کەمی ڤیتامین و کانزای پێویستەوە هەیە. کاتێک جەستەی منداڵ مادەی خۆراکی پێویست وەرنەگرێت، پرۆسەی گەشەی سروشتی دەوەستێت و کێشەی وەک لاوازی جەستەیی، کەمبوونەوەی تەرکیز و دواکەوتنی گەشەکردن لە باڵا و کێشدا ڕوودەدات. لە ڕاستیدا هۆکاری گەشەنەسەندنی منداڵان زۆرجار پەیوەندی بە پشتگوێخستنی خۆراکی دروست و کەمی ماددە خۆراکییە بچووکەکان وەک کالیسیۆم و ئاسن و ڤیتامین Dیەوە هەیە.
هەروەها بخوێنەوە: سوود و زیانەکانی مێوژ بۆ تەندروستی چین
لە لایەکی ترەوە دەرئەنجامەکانی بەکارنەهێنانی شیر و بەرهەمە شیرەمەنیەکان لە منداڵاندا زۆر جددییە. شیر و بەرهەمە شیرەمەنیەکان بە گرنگترین سەرچاوەی کالیسیۆم و ڤیتامین D دادەنرێن و نەهێشتنیان لە خۆراکی منداڵدا دەبێتە هۆی لاوازبوونی ئێسک و خراپبوونی ددان و تەنانەت باڵا کورتی.
خاڵێکی تری گرنگ ئەوەیە کە ئەگەر ڤیتامینەکان لە ڕێگەی خۆراک یان تەواوکەری خۆراکیشەوە وەربگیرێن، لەوانەیە جەستەی منداڵ نەتوانێت بە باشی هەڵیبمژێت. بۆ نموونە مەترسی کەمی ڤیتامین D لە جەستەی منداڵدا یەکێکە لەو هۆکارانەی کە دەبێتە هۆی کێشەی ئێسک و لاوازی سیستەمی بەرگری لەش. ئەمەش بەزۆری بەهۆی کەمی بەرکەوتنی خۆر، کێشەی هەرسکردن، یان بەکارهێنانی نادروستی تەواوکەرەکان ڕوودەدات.
بەشێوەیەکی گشتی کەمتەرخەمی لە وەرگرتنی ڤیتامینەکان و ماددە خۆراکییە گرنگەکان دەبێتە هۆی ماندوێتی و کەمبوونەوەی وزە لە کورتخایەندا و لە درێژخایەندا، گەشەکردن وەستان و گەشەکردنی نەخۆشی جۆراوجۆر لە منداڵاندا. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش هۆشیاری دایک و باوک لە پێداویستی خۆراکی منداڵەکەیان کلیلی سەرەکی گەشەی تەندروست و ئاساییە.
باشترین قەترە و حەب بۆ گەشەی منداڵ
هەندێک جار، خۆراک بەتەنها ناتوانێت هەموو پێداویستییەکانی جەستەی منداڵ بۆ ڤیتامین و کانزاکان دابین بکات. لەم جۆرە بارودۆخانەدا بەکارهێنانی تەواوکەرەکان دەتوانێت یارمەتیدەرێکی گەورە بێت بۆ گەشەکردنی سروشتی و بەهێزکردنی جەستەی منداڵ.
یەکێک لە باشترین ڤیتامینەکان بۆ گەشەکردنی منداڵ بریتییە لە Mommy’s Bliss Organic Baby Vitamin Drops. ئەم ڤیتامینە تەنها بە یەک ژەمی ڕۆژانە پێویستی تەواوی ڤیتامین D منداڵەکەت دابین دەکات.
بۆ ئاسن، دڵۆپی ئاسنی شلەی NovaFerrum Pediatric Drops هەڵبژاردەیەکی زۆر باشە. ئەم تەواوکەرە بە شێوەیەک دروستکراوە کە نەرم و نیان بێت لەسەر گەدەی هەستیاری منداڵان و جگە لەوەی کە توانای هەڵمژینی زۆری هەیە، تامێکی نایابی هەیە.
جگە لەم تەواوکەرە ڤیتامینانە، چەندین ڤیتامینیش هەن وەک Enfamil Poly-Vi-Sol یان Flintstones Complete کە تێکەڵەیەک لە چەند ڤیتامین و کانزای پێویست دابین دەکەن. هەڵبژاردنی نێوان قەترە، حەب، یان چەند ڤیتامینێک بەندە بە پێویستی ڕاستەقینەی منداڵەکە و بۆچوونی پزیشک. بەڵام گرنگ ئەوەیە کە تەواوکەرەکان هەمیشە شانبەشانی خۆراکی تەندروست بەکاربهێنرێن بۆ باشترین ئەنجام.
گەشەکردنی منداڵەکەت بە جددی وەربگرە
گەشەکردنی تەندروستانەی منداڵ تەنها بە باڵا و بە کێشیانەوە سنووردار نییە، بەڵکو گەشەکردنی جەستەیی و دەروونی و ڕۆحیش دەگرێتەوە. گرنگیدان بە ڤیتامین و ماددە خۆراکیەکان بۆ گەشەکردنی منداڵ یەکێکە لە گرنگترین شتەکان کە پێویستە هەموو دایک و باوکێک بە جددی وەریبگرێت. دابینکردنی ڤیتامینەکان وەک D و ئاسن و کالیسیۆم لەگەڵ ماددە خۆراکییە بچووکەکانی تر، نەک تەنها دەتوانێت ئێسک و سیستەمی بەرگری بەهێز بکات، بەڵکو یارمەتیدەرێکی زۆرە بۆ زیادکردنی وزە و تەرکیز و فێربوونی منداڵ.
پشتگوێخستنی ئەم پێداویستییە گرنگانە لەوانەیە ببێتە هۆی ماندوێتی و کەمکردنەوەی بەرگری لەش لە کورتخایەندا و وەستاندنی پرۆسەی گەشەکردن لە درێژخایەندا. بۆیە باشترین چارەسەر ئەوەیە کە دایک و باوک مەرجی پێویست بۆ گەشەی منداڵەکە دابین بکەن بە بەکارهێنانی خۆراکی جۆراوجۆر و بەکارهێنانی تەواوکەری جێی متمانە.
No Comment! Be the first one.